Kripto para olarak bilinen ve finans piyasalarında işlem gören 1500’e yakın dijital ve sanal para bulunuyor. Sanal para ya da dijital para olarak da adlandırılan bu dijital değerlerin aslında hepsi aynı değil. Tüm kripto paralar, sanal ve dijitalken tüm sanal paralar kripto para değildir. Sıklıkla Bitcoin ve türevleri ile sanal ve dijital paralar karıştırılmaktadır fakat durum farklıdır.
Yatırımcı kripto para kavramı karşısında çok fazla bilgi kirliliğine sahiptir. Dolayısıyla literatür açısından kripto para nedir, özellikleri nelerdir, kripto para olarak kabul gören yatırım araçları nelerdir hususlarında yatırımcıya çatı bilgi sunmaya çalışalım.
Kripto para nedir?
Kripto para (cryptocurrency), İngilizce crypto ve currency kelimelerinden oluşur. Kripto (şifreli) para, güvenli işlem yapmaya yarayan aynı zamanda yeni sanal paraların arz edilmesine imkan tanıyan tüm dijital değerlerdir.
Kripto paraların temeli 2009’lu yıllarda anonim hacker Satoshi Nakamota tarafından atılmıştır. Merkezi yönetime karşı denetimi ve merkezi olmayan dijital para sistemini kurmuştur. İşin ilginç yanı ise bu isim kimi veya hangi kurumu temsil ediyor bilinmiyor.
Kripto paralar geleneksel kağıt paralar gibi ya da altın gibi emtialar gibi basılı değildir. Merkez bankaları, finansal kurumlar tarafından üretilemezler. Ayrıca merkezi birim paraların aksine ise kripto paralar belirli bir merkeze sahip değildir. Bankacılık ve finans sistemlerine dahil olmayan kripto paraların kontrolü Blok-Zincir (BlockChain) işlem veri tabanları tarafından gerçekleştirilir.
Kripto paraların güvenirliğini sağlayan Blockchain sistemi nedir?
Kripto paraların işlem görmesini ve ileri derecede güvenirliliğini sağlayan Blockchain sistemi; şifrelenmiş işlem takibi sağlayan dağıtık bir veri tabanıdır. Bir merkeze bağlı kalmadan dağınık veri tabanının gelişmiş şifreleme yöntemi ile yönetilmesini sağlayan bu ağ, tüm parasal alışverişin kaydını tutar. Tek bir yerde verilerin kaydını tutmayan bu sistemin belki de en güvenilir yanı birden fazla yerde bir ağ içinde verilerin tamamını tutmasıdır. Blockchain sisteminde bir verinin değerinin değiştirilmesi sistemde birden fazla onay gerektirmektedir. İşin ilginç yanı bir yerden çıkan veri başka bir koda ulaşıncaya kadar kimse bu verilere ulaşamaz ve değiştirilemez. Yüksek güvenlik ağı oluşturan Blockchain sistemi aynı zamanda bankacılık sistemi tarafından da tercih edilir.
Kripto paraların özellikleri
Alternatif para birimidirler,
Dijitaldirler,
Sanal paradırlar,
TL, Euro, Dolar gibi kağıt para formu yoktur. Değerleri devletlerin itibari değeri ile oluşmaz, anlık olarak arz ve talebe göre oluşur.
Para gibi her yerde değiş tokuş imkanı yoktur, para olarak kullanılması dijital ortamda kabul gösteren kurumlarca yapılır.
Kripto paraların üretimi dijital madencilik sistemi ile oluşur.
Kripto paralar nasıl üretiliyor?
Kripto paraların üretilmesi, kamuya açık ve belirli kuralar dahilinde belirli bir merkeze bağlı olmadan tamamen kullanıcı temelinde gerçekleşir. Geleneksel para sisteminde hükümetler gerekli gördükleri zaman para politikaları çerçevesinde merkez bankaları aracılığıyla ek para ihraç edebilirler fakat kripto para sisteminde böyle olmaz. Çoğu kripto sisteminde kripto para üretimi zamanla azalacak şekilde ve daha küçük parçalara bölünecek şekilde planlanmıştır.
Kripto para üretimi madencilik sistemi denilen belirli matematiksel formüllerin üretilmesine dayanır. Herkes sistem tarafından üretilen bu formülü çözerek istediği kadar kripto para üretebilir yalnız kripto para üretmek çok zor ve disiplinli çalışma gerektirir.
Kripto paraların denetimi geleneksel para sistemleri gibi yapılmaz. Değerine müdahale edilemez. Belirli bir otoritenin güvencesi altında değildir.
Kripto paraların sayısı katlanarak artıyor
Bitcoin ile başlayan kripto para sistemi kısa sürede binlerin üstüne çıktı. Küresel piyasalarda yatırımcıların yoğun ilgi gösterdiği ve inanılmaz rakamlara ulaşan kripto paralar, kurumlar, fonlar ve ülkeler tarafından her ülke kendi kripto para birimini oluşturdu ve sayı katlanarak arttı. Ethereum, Ripples, Stealler, Litecoin, Bitcoin Cash, Dash, Neo, IOTA, Monero, Nem, TheDAO, Augur, Lisk, Factom, NXT, Emercoin en çok ilgi gören kripto paraların sadece bazıları. Kripto para, sanal para ve dijital para tezgah üstü borsaların değeri bugün inanılmaz rakamlara ulaştı. Ayrıca birçok ülke tarafından ülke dijital paraları oluşturuldu ve bu paralarda tezgah üstü borsalarda işlem görüyor. Kripto paraların emtia borsalarında işlem görmesi yönünde ise ciddi çalışmalar var fakat diğer taraftan kripto paraların değerinde yüksek oynaklıkların oluşması bu paralara olan güveni sarsmaktadır. Yine kripto paraların değerinin devletlerin politikaları ile oluşmaması ya da merkez bankalarının üretimde katkısı bulunmaması gibi birçok faktör bu paraların değerinde sert hareketlere neden olmaktadır.
Borsa türleri ve özellikleri konusunda daha fazla bilgi edinmek, daha bilinçli yatırımlar gerçekleştirmek ya da diğer borsalardaki yatırım fırsatları hakkında daha fazla bilgi almak için sektörün ödüllü ve lider kurumu GCM Menkul Kıymetler’in web adresi www.gcmyatirim.com.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.